Çamaşırları yıkayan ”yemiş”, sabun cevizi. Ev temizliğinde bu kadar doğal bir ürün olamaz. Sabun cevizi temizlikte öylesine çok kullanım alanına sahip ve o kadar ilginç bir yemiş … Öncelikle sabun cevizi nedir ? kısaca bir tanıyalım. ”Sabun cevizi Himalayalar’da yetişen ve doğal olarak sabun üreten bir yemişdir. Aktif maddesine ”saponin” denir, sürfaktan*** görevini yerine getiren doğal bir temizleyicidir, suyun yüzey gerilimini kırar ve çamaşırların dokusuna nüfuz ederek kiri suya aktarır. Sabun cevizini özellikle hassas cilde sahip olanlar, egzama ve alerjik cilt problemleri olanlar çok rahatlıkla kullanabilirler çünkü hem ciltte hem de çamaşırlarda oldukça yumuşak ve hassas bir temizlik sağlarlar.Sabun cevizi ağacı vahşi doğada yetişir yani herhangi zirai ilaç vs. tarzı kimyasallar kullanılmasına gerek kalmaz. Kısaca doğanın bizlere hediyesidir.” Sabun cevizinin temizlikte o kadar çok kullanım alanı var ki! Örnek vermek gerekirse; şampuan, duş jeli, traş köpüğü, çamaşır deterjanı, bulaşık deterjanı, bulaşık makinesi deterjanı, el sabunu, cam temizliği, yüz sabunu vs. olarak kullanılabilir Çamaşır deterjanı olarak nasıl kullanılır sorusuna gelirsek. Yaklaşık olarak 5-6 adet kadar sabun cevizini paketin içinden çıkan küçük bez kesenin içine yerleştirin. Kesenin ağzını, yıkama sırasında sabun cevizleri çamaşırlara karışmasın diye sıkıca bağlayınız.
Çamaşırları makinenin içine kese ile beraber yerleştirin. Makineyi çalıştırın, hepsi bu 🙂 Çamaşırlarımı genelde 40 üzerinde yıkayın. 5 adet sabun cevizi ortalama olarak 10-12 yıkama sağlıyor. Fakat 10 yıkamayı geçmenizi pek tavsiye etmem. 10 yıkamadan sonra sabun cevizleri aşağıdaki resimde göründüğü gibi kurumuş ve küçülmüş hale geliyor.
Sabun cevizinin kendine has hafif sirkemsi gibi çok değişik bir kokusu var. Artık kullanılamayacak hale geldiğinin en büyük belirtilerinden bir tanesi bu kokunun olmayışı. Sabun cevizlerinin bulunduğu keseyi çamaşır makinesinden çıkarttıktan sonra ıslakken koklayın, keskin bir koku alamıyorsanız eğer çamaşır yıkarken artık bunları kullanmayın. Benim zamanında aklıma gelen soruyu belki siz de bu yazıyı okurken sormuşsunuzdur kendi kendinize. Durulama sırasında ne oluyor peki? Önemli bir soru çünkü bez kese durulama sırasında da hala makinenin içinde. Merak etmeyin olumsuz hiç bir şey olmuyor. Şöyle açıklayayım durumu. Sabun cevizinde bulunan saponinin aktifleşebilmesi için suyun sıcak olması gerekiyor. Yani durulama suyu gibi soğuk sularda saponin salgılaması çok ama çok az oluyor. Bu çıkan miktarda çamaşırın yumuşamasına yardımcı oluyor . Sabun cevizinin üzerine sıcak su ekleyip kavanozu salladığınızda ise;
oluşan köpüklere sizler de şahit oldunuz. Bu köpükler saponinden kaynaklanıyor. Sabun cevizi ile ilgili daha detaylı bilgiler okumak istiyorsanız, konuyla ilgili aldığım notlar aşağıdadır. Türkiye’de satışı umarım yaygınlaşır çünkü ekolojik ürünlere meraklı olanların kesinlikle vazgeçemeyecekleri bir ürün bence. Not1: Çamaşırlar yıkandıktan sonra sabun cevizlerinin olduğu kesenin ağzı açık olacak şekilde uygun bir yere asın kurusun. Not2: Sabun cevizlerini, diğer yemiş türlerinde olduğu gibi direkt güneş ve ışık alan, nemli ve sıcak ortamlarda muhafaza etmeyin. Nem sabun cevizlerinin saponin salgılamasını neden olup ömrünü kısaltır. Nemsiz, serin ve ışık almayan bir dolapta vs. kullanmadığınız sabun cevizlerini muhafaza edebilirsiniz. Not3: Sabun ceviziyle yıkama yaparken çamaşır makinenizin yumuşatıcı gözüne sirke koyabilirsiniz. Not4: Çamaşırlarınızı 30 derece gibi düşük ısılarda yıkamayı tercih ediyorsanız eğer sabun cevizini makinenin içine yerleştirerek kullanmayın. Düşük ısılarda saponin devreye giremiyor çünkü. Bunun yerine ”demleme” yöntemini kullanabilirsiniz. 1 su bardağı sıcak suyun içine keseyi koyun, 5-10 dakika bekleyin. Saponin suya işleyecektir, sonrasında suyu makinenizin çamaşır deterjanı bölümüne döküp makinenizi çalıştırın. Not5: Sabun cevizi kullanmanın fayda/maliyet analizine gelince; 5 adet sabun ceviziyle yaklaşık olarak 10 yıkama yapabiliyoruz. Demek ki 1 kg yani ortalama 300 adet sabun ceviziyle 600 yıkama gerçekleşecek. Haftada 2 kere çamaşır yıkandığını varsayalım. Sonuçta elimizde bize neredeyse 6 yıl yetecek bir deterjan olmuş oluyor. Yıkama başı maliyeti hesaplamaya gerek bile yok!
ÇÖVEN OTU “sabun otu ve helvacı kökü”
Şimdi Dışarıdan ithal edilen sabun cevizi yerine ülkemizde yetişen “ÇÖVEN OTU”nun aynı işi gördüğünü sizlere müjdelemek istiyorum ,attarlardan “ÇÖVEN OTU KÖKÜ” diye isteyiniz kg mı 50-150 TL arası olan sabun cevizinden çok daha ucuza alabilirsiniz.hem paranız yurt dışına gitmez hemde kolay bulursunuz.
Not: Attardan alırken,nerede kullanacağınız sorulur ,aşağıda bu bitkinin kullanıldığı hastalıklarıda yazdım,herhangi biri söylenebilir.veya kullanabilirsiniz.
Önerilen hastalıklar: İdrar söktürücü olarak kullanılır. Öksürük kesici ve göğüs yumuşatıcı ilaçların yapımında kullanılır. Kusturucu ve balgam söktürücü özelliği de vardır. Ateş dürüşücü ve zayıflatıcı etkisi vardır. Kanı temizleyerek, ciltteki sivilcelerin geçmesini sağlar.
Kullanım şekli ve dozu: 1 litre suya 15 gram çöven otu kökü parçalanarak konur, 2 dakika kaynatılıp, beklemeden süzülür. Öğle ve akşam yemeklerinde sadece birer çay bardağı içilir, fazlası zararlıdır. Bu karışım böbrek ve karaciğer rahatsızlıklarını gidermeye yarar. Nefes darlığına iyi gelir.
***Yüzey aktif maddeler (surfaktanlar)
Bu maddeler, suda veya sulu bir çözeltide çözündükleri zaman, yüzey gerilimini etkileyen (çoğunlukla azaltan) herhangi bir bileşiktir. Aynı şekilde, iki sıvı arasındaki yüzeylerarası gerilimi de etkilerler. Sabun böyle bir maddedir, fakat bu terim daha çok büyük moleküllü alkil sülfat veya sulfonatların sodyum tuzları gibi organik türevler için kullanılır. Sabun ve deterjanların surfaktanları, aynı şekilde yüzey gerilimini azaltarak, yıkama işleminin temizleme ve köpük oluşturma görevini yerine getirirler. Temizleme işlemi, (1) sabun veya deterjan çözeltisi ile yıkanacak maddenin yüzeyini ve kirleri ıslatmak, (2) kirleri yüzeyden uzaklaştırmak ve (3) kiri kararlı bir çözelti veya süspansiyon (deterjan) içerisinde tutmak gibi, işlemlerden oluşur. Yıkama suyuna katılan sabun ve deterjanlar, suyun ıslatma özelliğini artırır; bu nedenle su, kumaş ve kirlere daha kolay girer. Bundan sonra kirin uzaklaştırılması başlar. Temizleme çözeltisinin her bir molekülü, uzun bir zincir olarak düşünülebilir. Zincirin bir ucu hidrofilik (suyu seven) ve diğer ucu hidrofobik (suyu sevmeyen veya kiri seven)’dir. Bu moleküllerin kiri seven uçları, bir kir parçacığına yönelir ve onu çepeçevre sarar. Aynı zamanda suyu seven uçlar, molekülleri ve kir parçacığını kumaşdan uzaklaştırıp, su içerisine taşır. Çamaşır makinasının mekanik karıştırması ile bu işlemler birleştiği zaman, bir sabun veya deterjanın kiri uzaklaştırma, onu süspansiyon içerisine alma ve kumaşa tekrar yapışmasını önleme görevleri tamamlanmış olur.