YARATILIŞ GAYESİ
Çok Aziz ve Muhterem Kardeşlerim!
İnsanoğlu kendini tanımaya başladığından beri ‘Ben neyim?,’Nereden geldim?’, ‘Niçin varım?, ‘Nereye gideceğim? sorularına cevap bulmaya çalışmıştır. Beşer aklı, bu çetin ve devasa sorular karşısında hep bocalayıp durmuş, felsefe ise bu konuda, yüzyıllar boyu birbirini nakzeden izahlarıyla hep aciz kalmıştır.
Evet, insanın mutlaka bir yaratılış gayesi, bir varlık sebebi olmalıdır. Akl-ı selimin kabulde tereddüt etmediği ilk gerçek budur. Bu yüzdendir ki, insan denilen yaratık, ta ilk günden beri, ‘Niçin yaratıldım? sorusunu cevaplamak için beyninin sınırlarını zorlayıp durmuştur.
-Acaba insan boş yere mi yaratılmıştır?
Akl-ı selim sahiplerinin ittifak edebileceği tek cevap herhalde şu olacaktır:
-Kesinlikle hayır!
İnsan, gaye ve amaçlan için yaşar. Herhangi bir işe başlarken, hedeflenen bir takım amaçlar yoksa, başarıya ulaşmak güç olur. Çünkü niçin çalışıldığı belli değildir ve ne kadar mesafe alınması gerektiği de aynı şekilde belirsizdir. İşte bu yüzden, insanı yaşatan, onun yaşamını anlamlı hâle getiren gayeleridir.
Şu uçsuz-bucaksız kâinattaki her şey, bir gaye için var edilmiştir. Canlı-cansız bütün varlıkların belli işlevleri, görevleri vardır. Bu gerçeği ifade eden âyetlerden biri şöyledir:
وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ مَا خَلَقْنَاهُمَا إِلاَّ بِالْحَقِّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
|
|
“Biz gökleri, yeri ve bunlar arasında bulunanları, oyun olsun diye yaratmadık. Onları sadece gerçek bir sebeple yarattık. Fakat onların çoğu bilmiyor.”Duhan 38,39
Allah’ın yarattığı varlıkların en şereflisi ve kıymetlisi ise insandır. Yüce Allah, biz. insanları en güzel şekilde yaratmış ve binlerce mahlûkati istifademize sunmuştur. Emrimize amade kıldığı sayısız nimet vardır. Bu husus, Kur’an-ı Kerîm”de şöyle açıklanır:
هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا
“Yeryüzünde ne varsa hepsini sizin için yaratan O’dur.”Bakara 29
Kendisine- bunca nimet verilen insan, boşuna mı yaratılmıştı? Tabii kî hayır! Onun da yaratılış gayesi vardır. İnsanın var edilip dünyaya gönderilişi, öylesine bir hâdise değildir. Bu duruma işaret eden âyet-i kerîme şudur:
أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لاتُرْجَعُونَ
“Sizi boş yere yarattığımızı ve bize geri döndürülmeyeceğinizi mi sandınız?”( Müminun 115 )
O halde insan, hangi gaye için yaratılmıştır?
Vahy-i ilahi, insanoğlunu bu amansız soru sağanağından kurtarır ve beşer aklına huzur ve sükun veren gerçekleri, tatmin edici cevapları açıklar;
İnsan, yeryüzünde Allah’ın emirlerini uygulamaya ve tebliğe memur bir halife olarak yaratıldı.
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً
Hani Rabb’in meleklere ‘Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım.’ demişti. (Bakara: 30)
وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ الْأَرْضِ
“Yeryüzünde sizi halifeler kılan O’dur. (Enam,165)
İmam Kurtubi gibi bazı müfessirler bu ayetleri şöyle tefsir etmişlerdir:
“Kendi irademden kudret ve sıfatımdan ona bazı yetkiler vereceğim, o Bana bağlı olarak, Bana vekil olarak yarattıklarım üzerinde bir takım tasarruflara sahip olacak. Benim namıma hükümlerimi yürütüp uygulayacak. O bu hususta asîl olmayacak, kendi zatı ve şahsı namına asil olarak hüküm yürütecek değil, ancak benim bir vekilim olacak.
Şu halde insanın bir tek yaratılış vasfı vardır: Hilafet.. Eşrefi mahlukat olan insanın, yeryüzünde Allah’ın halifesi olmakla yüklendiği birtakım sorumlulukları vardır. Yeryüzü ve içindekiler tümüyle onun emrine verilmiştir; ama o bunları dilediği gibi tasarruf etme yetkisine sahip kılınmamıştır.
Kişinin halife olması her istediğini yapması değil, yaptığı her işte sorumlu davranmasıdır. Halifenin, kendisini halifelik makamına getiren Yüce Allah’in emir ve yasaklarına kesin olarak uymak zorunluluğu vardır. Aksi halde, Yaratıcıya karşı nankörlük yapmış ve ihanet etmiş olur.
Muhterem Mü’minler!
İnsan, madem ki boş yere yaratılmadı. Acaba yaratılışındaki hikmet ne idi, niçin yaratılmıştı? Bu sonumuzun cevabını almak için diğer âyetlere kulak verelim:
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
“Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım.”